Regularny ogród francuski wydaje nam się niezwykle trudny w aranżacji i pielęgnacji. Jest tak rzeczywiście, przy czym jednak pielęgnacja ogrodu francuskiego wcale nie jest dużo trudniejsza, niż w przypadku tylko pozornie naturalnych ogrodów angielskich i japońskich. Jeśli marzy nam się więc ogród typu pałacowego, pełen regularnych kwietników i klombów, a jednocześnie otwarty i świetlisty, możemy więc zdecydować się na założenie ogrodu francuskiego. Trzeba jednak wiedzieć, że wymaga on stosunkowo dużo przestrzeni.
Styl ogrodu francuskiego
Ogrody francuskie ukształtowały się w sztuce ogrodniczej XVII wieku - ich pierwowzorem jest ogród pałacu w Wersalu pod Paryżem. Król Francji Ludwik XIV nawiązał do regularnych ogrodów renesansowych, tworząc jednak założenie ogromnych rozmiarów, imponujące przepychem i skalą. Następnie założenia takie powtarzano w licznych ogrodach pałacowych całej Europy, w tym przy pałacach polskich rodów arystokratycznych. Pod koniec XVIII wieku ogrody typu francuskiego wyparły ogrody angielskie, w których istotne były romantyczność, sztucznie wywołana dzikość, pozorowana naturalność ogrodu.
Założenia ogrodu francuskiego są zupełnie odmienne - człowiek kontroluje w nim przyrodę. Ogrody takie są matematyczne, uporządkowane i racjonalne. Estetyka ogrodu francuskiego jest przy tym szczera i otwarta - nie udaje się w niej dzikiej natury, ale tworzy miejsce, w którym natura współdziała z człowiekiem. To, że ogrody francuskie są otwarte, świetliste, pozbawione półdzikiej roślinności - sprzyja wypoczynkowi, relaksuje i pobudza intelekt. Celem pałacowych ogrodów francuskich był jednak także przepych, luksus, wystawność. Miały one podkreślić wysoki status społeczny posiadacza ogrodu. Dzisiaj także mogą służyć one jako ogrody reprezentacyjne, stosunkowo często służą np. jako pogody frontowe przy miejskich willach lub przy siedzibach firm. Jest to jednak również dobre rozwiązanie dla ogrodu rodzinnego - ogród francuski ma wiele otwartej przestrzeni, dzięki czemu jest dobrym miejscem na długie spacery, relaks i uprawianie sportów.
Współczesne ogrody francuskie
Ogrody francuskie kojarzymy przede wszystkim z wielkimi pałacami, można jednak zakładać je również na mniejszych przestrzeniach. W zasadzie możemy nawet ograniczyć się do namiastki ogrodu francuskiego z postaci kilku regularnych kwietników z żywopłotami - takie nawiązanie do ogrodu francuskiego także będzie bardzo piękne. Na założenie ogrodu francuskiego decydujemy się najczęściej właśnie po wizycie w historycznych ogrodach pałacowych. Niesłusznie kojarzy się ogrody tego typu ze snobizmem, jest to jedna z najciekawszych i najbardziej efektownych tradycji europejskiej sztuki ogrodniczej. Także pałacowy ogród francuski może być zresztą stosunkowo niewielki - przykładem może być barokowy ogród przy Pałacu Królewskim we Wrocławiu, który nie jest rozległym parkiem, ale dużym ogrodem miejskim.
Ogród francuski wywodzi się jednak ze sztuki baroku, a więc pewne elementy przepychu, luksusu i widowiskowości są w nim pożądane. W ogrodzie francuskim nie liczy się więc naturalny wygląd roślin, ale wysmakowana kompozycja, staranny plan, symetria i harmonia. Na ogród francuski warto zdecydować się zwłaszcza, jeśli dysponujemy bardzo dużą działką. Wbrew pozorom, duży ogród na regularnym planie dużo łatwiej utrzymać i pielęgnować, niż rozległe ogrody naturalne. Ogrody angielskie mają tendencję do dziczenia, często efekt rozmija się z naszymi oczekiwaniami. Starannie zaplanowany ogród francuski jest natomiast w zasadzie gwarancją zadowolenia - ogród będzie wyglądać właśnie tak, jak zaplanowaliśmy. Największą trudnością jest formowanie żywopłotów, które jest nie tylko czasochłonne, ale też wymaga dużych umiejętności i wiedzy. Z tego powodu aranżacja ogrodu francuskiego może wymagać zatrudnienia ogrodnika, który wykona przynajmniej część przeprowadzanych każdego roku prac pielęgnacyjnych. Pewną wadą ogrodu francuskiego jest też to, że nie można zakładać go stopniowo - musi być zaaranżowany od nowa, według założonego z góry planu.
Dobór roślin w ogrodzie francuskim
Regularne klomby, szpalery, partery, żywopłoty, boskiety i rzeźby roślinne decydują o charakterze ogrodu francuskiego, są w nim nieodzowne. Wymagają jednak częstego i umiejętnego przycinania, a więc dużych umiejętności ogrodniczych. Sprawia to, że codzienna pielęgnacja ogrodu francuskiego jest stosunkowo trudna i czasochłonna. Spośród drzew liściastych najczęściej stosuje się kasztanowce (w najcieplejszych częściach Polski może to być kasztan jadalny), klony, dęby i jesiony. Sprawdzają się także nieliczne krzewy kwitnące (jaśminy, bzy, hortensje krzewiaste). Dużych roślin nie powinno być jednak w ogrodzie francuskim zbyt wiele, drzewa stanowią tylko akcenty podkreślające piękno rabat.
W ogrodzie francuskim dominują regularnie przycinane drzewa iglaste. Tworzą one szpalery, długie i regularne żywopłoty. Szpaler wyraźnie oddziela od siebie części ogrodu, sprawia, że wydaje się on geometryczny. Najczęściej są to bukszpany i tuje, z których tworzyć można również typowe dla ogrodów francuskich labirynty i rzeźby roślinne. Żywopłot pełni też funkcje praktyczne, ograniczając niepożądane rozprzestrzenianie się roślinności.
W ogrodzie francuskim warto ustawić także rośliny egzotyczne, które na zimę przenosimy do oranżerii. Najlepiej pasują do niego cytrusy (pomarańcze, cytryny), rzadziej stosuje się palmy, unika się natomiast sukulentów i roślin tropikalnych. Ogród francuski można urządzić też w stylu bardziej śródziemnomorskim, nieco różnym od klasycznego wzorca wersalskiego - w ogrodach południowej Francji spotykamy często np. lawendę i rośliny ziołowe (szałwia, bazylia, tymianek).
Dobór kwiatów jest w zasadzie swobodny, ważne jest, by można było z nich stworzyć regularne i geometryczne kompozycje - wybieramy więc raczej kwiaty jednobarwne. Kwiaty w ogrodzie francuskim to przede wszystkim "kwiatowe dywany", określane jako partery haftowe. Najpopularniejsze kwiaty to jednobarwne tulipany i żonkile, do ogrodu francuskiego pasują też np. irysy, begonie, róże płożące, begonie i aksamitki. Kwietnik zakłada się po środku trawnika lub pomiędzy alejkami, najczęściej na planie kwadratu. Zdarzają się także rabaty o bardziej oryginalnych planach, np. elipsy, czwórliścia czy rombu - zawsze jednak są to figury geometryczne, rozdzielone na wyraźne sektory.
Mała architektura w ogrodzie francuskim
Altanki, tajemnicze ruiny i pawilony kojarzymy głównie z ogrodami angielskimi, elementów małej architektury nie może jednak zabraknąć także w ogrodzie francuskim. Powinna być to architektura klasycystyczna, regularna, nie ukrywana w głębi ogrodu, ale eksponowana. Najważniejsze, podstawowe elementy wyposażenia ogrodu do altanki i ławki. Altana powinna być umieszczona w centrum ogrodu, miejscu najbardziej eksponowanym - przyjmując formę belwederku. Belwederek taki może służyć jako domek letni. Z tyłu ogrodu warto urządzić oranżerię, a więc ogród zimowy, wiecznie zielony. Jest to w zasadzie duża szklarnia, zaprojektowana jednak i urządzona w sposób ozdobny (inspiracją projektu może być Stara i Nowa Pomarańczarnia w warszawskich Łazienkach Królewskich).
W typowym ogrodzie francuskim zakłada się też szerokie i liczne aleje, które z zasady wysypuje się żwirkiem (cegła i kamień mogą nie pasować do klasycznych klombów). Elementy wystroju ogrodu francuskiego to również rzeźby, popiersia i fontanny - we współczesnym ogrodzie francuskim stosujemy je jednak z umiarem, bo elementy takie często wydają się kiczowate i nowobogackie. Najczęściej fontannę zakłada się łącznie z frontalnym stawem, przy czym staw w ogrodzie francuskim pozbawiony jest dzikiej roślinności, woda w nim powinna być przejrzysta. Prócz klombów, w ogrodach francuskich stosuje się też duże, kamienne donice kwiatowe (niestety w polskich warunkach klimatycznych nie możemy zastosować marmuru). Wszystkie budowle i dekoracje architektoniczne powinny być stosowane z umiarem, w sposób przemyślany. Łatwo zamiast pożądanej regularności i symetrii stworzyć przecież wrażenie chaosu. Innym ciekawym elementem ogrodu francuskiego może być ptaszarnia, miejsce, w którym hodujemy kolorowe papugi i inne gatunki ozdobnych ptaków (np. pawie).
Zobacz również:
Jakie rośliny wybrać do ogrodu?
Jak prawidłowo pielęgnować rośliny ogrodowe?
Jak przygotować nasz ogród przed nadchodzącą zimą
Wczesnowiosenne kwiaty w ogrodzie
Romantyczny ogród w rustykalnym stylu - jak go zaprojektować?
Ogród japoński dookoła własnego domu
Jak prawidłowo podlewać kwiaty?